Bitka kod ostrva Renel

ASD ::Bitka kod ostrva Renel je vođena od 29. januara do 30. januara 1943. godine i bila je to poslednja bitka između mornarice Sjedinjenih Američkih država i japanske mornaričke avijacije za vreme duge Gvadalkanalske kampanje tokom Drugog svetskog rata. bitka se odigrala na južnom Pacifiku između ostva Rendel i ostrva Gvadalkanal, koja se nalaze u sastavu južnih Solomonovih ostrva.

U bici, japanski mornarički torpedni bombarderi bazirani na aerodromima, su trebali da obezbede zaštitu predstojeće evakuacije japanskih snaga sa Gvadalkanala, da izvrše nekoliko napada tokom dva dana na ratne brodove Sjedinjenih Američkih država koji su operisali južno od Gvadalkanala. Osim što su imali zadatak da napadnu bilo koji japanski brod koji im se nađe u dometu, američki brodovi su štitili saveznički konvoj transportnih brodova, koji je prevozio zamenu za umorne vojnike na Gvadalkanalu. Rezultat japanskog vazdušnog napada; jedna američka teška krstarica potopljena, a jedan razarač teško oštećen. Ostali američki ratni brodovi su bili prisiljeni da odstupe ka južnoj oblasti Solomonovih ostrva. Delom zbog tog uspeha, i vraćanja američkih ratnih brodova nazad, japanci su uspeli da izvrše uspelu evakuaciju svojih preostalih snaga sa Gvadalkanala (Operacija Ke), ostavljajući u savezničke ruke Gvadalkanal i to je ujedno kraj borbe za ovo ostrvo.

7. avgusta 1942. godine, savezničke snage (prvenstveno američke) su se iskrcale na ostrva; Gvadalkanal, Tulagi, Gavutu i Tanamboga, sva iz sastava Solomonovih ostrva. Iskrcavanje saveznika na ova ostrva izvedeno je da bi se sprečilo njihovo korišćenje od strane japanaca kao baze za presecanje snabdevačkih puteva iz Sjedinjenih Američkih država za Australiju i ujedno obezbedili ostrva kao startne tačke za kampanju, čiji bi eventualno cilj bio: izolacija glavne japanske baze na tom delu Pacifiku - luka Rabaul, a u isto vreme, podršaka savezničkoj kampanji na Novoj Gvineji. Ova iskrcavanja su podstakla šesto-mesečnu Gvadalkanalsku kampanju.[6]

Poslednji veliki pokušaj japanaca da odbace savezničke snage sa Gvadalkanala i Tulagija je propao tokom odlučujuće mornaričke bitke za Gvadalkanal u novembru 1942. godine. Odtada japanska mornarica je bila u stanju da isporuči samo osnovne zalihe i malo novih vojnika za popunu svojih snaga na Gvadalkanalu. Zbog stalne pretnje od savezničkih aviona baziranih na Gvadalkanalskom aerodromu "Hendersenova polja", plus obližnji američki nosači aviona, japanci su isporučivali ove zalihe noću, obično razarčima i podmornicama, u operaciji koju su saveznici nazvali "Tokijo ekspres".[7] Međutim te zalihe i popune nisu bile dovoljne za održavanje japanskih trupa na ostrvu, na kome su počevši od 7. decembra 1942. godine gubile oko 50 vojnika svakog dana zbog neuhranjenosti, bolesti i napada savezničkih aviona.[8] Dana, 12. decembra japanska mornarica predlaže da se Gvadalkanal napusti. Uprkos protivljenju vođa u japanskoj armiji, koji su se još nadali da bi Gvadalkanal mogao da se preuzme od saveznika, japanski imperijski generalštab sa dozvolom cara, se 31. decembra 1942. godine saglasio da se evakuišu sve japanske snage sa ostrva i uspostavi nova linija odbrane Solomonovih ostrva na ostrvu Nova Džordžija.[9]

Japanci su nameravali da sprovedu evakuaciju njihovih snaga sa Gvadalkanala - Operacija Ke, i planiraju da izvršenje operacije počne 14. januara 1943. godine..[10] Značajni element u tom operacijskom planu je izvesna vazdušna nadmoć u kampanji koja je trebala da počne 28. januara, sa zadatkom sprečavanja savezničkih aviona i ratnih brodova da ometaju finalni stadijum operacije Ke, koji je bio, stvarna evakuacija svih japanskih snaga sa Gvadalkanala..[11]

Savezničke snage pogrešno tumače, da je operacija Ke priprema za početak još jedne japanske ofanzive, i pokušaj da povrate Gvadalkanal.[12] U isto vreme, admiral Vijam Helsi, opšti komandant svih savezničkih snaga angažovanih u bici za Gvadalkanal, je bio pod pritiskom svojih pretpostavljenih da kompletno zameni američku 1. diviziju mornaričke pešadije (marinci), koja je bila angažovana u toj bici od kad je počelo iskrcavanje u avgustu 1942. godine, svežim američkim trupama.[13] Helsi se nadao da će steći prednost u kako je verovao predstojećoj japanskoj ofanzivi, uvlačeći japanske mornaričke snage u bitku, i u isto vreme, on će isporučiti zamenu za snage na Gvadalkanalu.[14] Admiral Helsi 29. januara sprema i šalje prema južnoj oblasti Solomonovih ostrva pet grupa ratnih brodova sa zadatkom da zaštite konvoj sa trupama i uvuču u borbu bilo koje japanske mornaričke snage koje bi došle u njihov domet. U ove pet grupe se nalazilo: 2 nosača aviona, 2 eskortna nosača aviona, 3 bojna broda, 12 krstarica i 25 razarača.[15]

U frontalnom delu ove flote brodova, nalazio se konvoj sa trupama TG 62.8 (Task Group-TG 62. 8 ), sastavljen od 4 transportna broda i 4 razarača.[16] Ispred ovog konvoja, između ostrva Renel i Gvadalkanala, bliži zaštitu je pružala operarivna eskadra TF 18 (Task Force 18-TF 18 ), pod komandom kontra-admirala Roberta Gifena, sastavljena od teških krstarica Vičita, Čikago i Luisvil; lakih krstarica Monpelje, Klivlend i Kolumbija; eskortnih nosača aviona Čenango i Suvan; i 8 razarača. Admiral Gifen je komandovao grupom TF 18 sa krstrice Vičita.[17] Grupa u kojoj je bio nosač aviona Enterprajz, nalazila se 250 nautičkih milja iza TG 62.8 i TF 18. Grupe u kojima se nalazio drugi nosač aviona i bojni brodovi bile su još 150 nautičkih milja iza grupe u kojoj se nalazio Enterprajz. Admiral Gifen, zajedno sa krstaricom Vičita i dva eskortna nosača aviona, upravo je prispeo na Pacifik, posle učestvovanja u operaciji baklja, u sklopu Severno afričke kampanje.[18] Takođe, krstarica Čikago se upravo vratila na južni Pacifik, nakon kompletnog remonta oštećenja zadobijenih tokom bitke kod ostrva Savo, skoro šest meseci ranije.